گیوه
شاید اگر سراغ پوششهای سنتی و منتسب به هر کشور را بگیرید، نام گیوه را در میان انواع ایرانی و اصیل بیابید. تقریبا میتوان گفت که گیوه از پوششهای با سابقه و معروف ایران به شمار میرود.
گیوه
گیوه در واقع نوعی پای افزار و همان کفش امروزی است. این پای پوشها، با طرح، ساختار و ظاهر جالب خود، مورد پسند واقع میشوند. گیوهها برای فصول گرم سال بسیار مناسب هستند و میتوان گفت که مقتضی با اقلیم و آب و هوای ایران ساخته شدهاند.
ایده طراحی و ساخت این کفشهای زیبا و کاربردی، متاثر از سلایق ایرانیان بوده؛ تا حدی که هماهنگ با ویژگیهای منحصر به فرد اقلیمی و جغرافیایی ایران زمین میباشد.
طرح و ساختار منحصر به فرد گیوه
گیوه طرحی سبک، جنسی نازک و شکلی زیبا دارد. این پای افزار به گونهای دوخته شده که رویه آن از جنس پارچه است و قابلیت نفوذ هوا را دارد. همین امر باعث میشود که حس خوبی از به پا کردن آنها، خصوصا در فصول گرم سال داشته باشید. پوشیدن گیوه در شرایطی که پاها زمان زیادی را در طول روز درون کفش بوده و یا فعالیت روزانه خارج از خانه زیاد خواهد بود مناسب است. و می تواند از عرق کردن، تحت فشار بودن و اذیت شدن پاها جلوگیری کند.
گیوهها متشکل از یک زیره و یک رویه یکپارچه هستند. زیره و یا اصطلاحا تخت گیوه، بر خلاف رویه نازک و پارچهای آن، سفت و نفوذ ناپذیر است. در قدیم، این قسمت، از چرم گاو فشرده تهیه و ساخته میشد. رویه پارچهای گیوه، معمولا از جنس ریسمانهای پشمی، پرک، پنبه و یا کتان میباشد. ضمن اینکه تمام مراحل ساخت این کفشها به طرز دستی انجام میپذیرد.
پیشینه گیوه
تا آنجا که شواهد گواه میدهند، گیوه ابداع و منسوب به ایرانیان است. طبق شواهد و مدارک تاریخی، ساخت و استفاده این نوع پای افزارهای معروف، در بخشهای زیادی از ایران رایج بود. از دیرباز، ساکنان و مردم نواحی غرب و جنوب غرب ایران، و عمدتا زاگرس نشینان، این کفشهای دست دوز را به پا میکردهاند.
یک نمونه گیوه ساده
البلخی و ابوالعباس زرکوب شیرازی، از جمله تاریخ نگارانی بودهاند که در آثار خود به رونق و اوج شکوه صنایع گیوه سازی در شیراز و آبادیهای حومه آن اشاره کردند. در دوره صفویه کفش رایج در میان عامه مردم روستانشین و شهرنشین، گیوه بود.
این کفشها امروزه نیز همچنان در بخشهایی از کشور و خصوصا نواحی غربی و کردنشین کشور، پر طرفدارترین کفشها هستند. در کردستان این کفشها، کلاش نامیده میشوند. کلاشها به صورت دست دوز، توسط زنان و مردان محلی در روستاهای این مناطق دوخته میشوند. کلاشها به عنوان صنایع دستی پرفروش کردستان بوده و در این استان، ساخت پنج نوع گیوه رواج دارد؛
- گیوه زیر پارچهای
- گیوه تخت آجیده (ملکی)
- گیوه تخت چرمی
- گیوه تخت لاستیکی
- گیوه با رویه ابریشمی
گیوهها در بین اقوام لر هم کاربرد و محبوبیت زیادی دارند. این کفشها در لهجه و گویش لری، آژیه خوانده میشوند. عشایر بختیاری، لکها و سایر لرها، از جمله کسانی هستند که سابقه طولانی در استفاده از گیوه دارند.
تحقیق و گردآوری:گروه کارشناسی ایران سکه
تیر 1401
پرسش کاربران