تفنگ و تپانچه
تفنگ و تپانچه
اسلحههای گرم ابزار نوظهور جهان معاصر هستند. توپ اولین سلاح گرم بود که نقطه عطفی برای استفاده از جنگ افزارها واقع شد.
میتوان گفت تفنگ و تپانچه ابزار دیگری برای جنگ و قتل بودند که بعد از توپ، توجهها را به خود جلب کردند. اولین و مهم ترین سوخت برای تفنگها، باروت بود که طی قرنها محصول معروف کشور چین شناخته میشد. با این حال اولین تفنگها ارتباطی با کشور چین نداشتند و در اروپا ساخته و استفاده شدند.
یک نمونه دکوری از شکل های اولیه تپانچه
ارتش اسپانیا را اولین ارتش کاملا مسلح شده به سلاحهای دستی گرم یا همان تفنگها معرفی کردهاند. این کشور از تفنگ و تپانچه در فتوحات استعماری خود استفاده میکرده است و میتوان گفت که یکی از اصلی ترین دلایل گسترش مستعمرات آنها در جهان به شمار میرفته است.
در مورد سال دقیق اختراع و ساخت تفنگها و تپانچهها و نیز اولین سازنده آنها، منابع تاریخی اتفاق نظر ندارند. بنابراین نمیتوان در این باره اطلاعات و نظرات دقیقی را بیان کرد اما آنچه طبق شواهد و مدارک تاریخی مشخص شده است، نشان میدهد ایده ساخت اسلحههای گرم دستی که امروزه آنها را با نام تفنگ میشناسیم، قدمت زیادی دارد. این ابزار در قرن شانزدهم و هفدهم رسما در بین جنگ افزارها و سلاحهای جنگی ارتش کشورهای سلطه طلب اروپایی قرار گرفت.
اولین تفنگهای شناخته شده در دنیا که برخی از انواع آنها با نام تپانچه نیز معروف شدهاند، شکل ابتدایی و مکانیزم نسبتا ساده ای داشتهاند. لفظ تپانچه، در اصطلاح به معنای سیلی و یا ضربه ناگهانی به مانند سیلی است. نسبت دادن این اصطلاح به انواعی از نمونههای اولیه تفنگها، بر کارکرد این ابزارها دلالت دارد که گویا در هر بار استفاده از آنها و شلیک کردن، صدای بلندی تولید میشده است.
اولین نمونههای شناسایی شده تفنگها، از نوع سر پر (فیتیله ای) و چخماقی بودند. برای هر بار شلیک کردن تیر در این نمونهها، لازم بود تا گلوله و یا فشنگ در جای خود قرار داده میشد.
تفنگ سر پر فیتیله ای
در این نوع تفنگ به عنوان یک نمونه ابتدایی، لازم بود تا برای هر بار شلیک، فیتیله آن روشن شده و با انفجار باروت، گلوله از داخل لوله تفنگ پرتاب شود.
این تفنگها شکل ظاهری و ابعاد مناسبی نداشتند. لوله آنها نسبتا قطور و بلند بود. قطر زیاد دیواره این لولهها عمدتا به دلیل افزایش مقاومت آن در برابر گرما و انرژیهای آزاد شده بر اثر انفجار باروت بود. همچنین انفجار باروت یک منبع انرژی قوی و مطمئن برای پرتاب گلوله محسوب نمیشد. بنابراین لوله این تفنگها را معمولا بلند و طویل میساختند تا گلوله در آن شتاب لازم را برای پرتاب بگیرد.
تفنگ چخماقی
نام چخمافی به دلیل به کار بردن سنگ چخماق در مکانیزم کارکردی، به این سری از تفنگها داده شد. در واقع جرقه مورد نیاز برای تولید انرژی لازم برای شلیک توسط سنگ چخماق ایجاد میشد.
تپانچه سر پر چخماقی
انواع پیشرفته تفنگها و تپانچهها
تفنگهایی که ما امروزه سراغ داریم، ساختار و مکانیزم کارکردی متفاوت و پیشرفتهتری نسبت به انواع اولیه و کلاسیک آنها دارند. در واقع تپانچهها و تفنگهای امروزی سیر تکاملی طولانی مدتی را طی چند قرن طی کردند تا به انواع و نمونههای امروزی خود، نظیر کلتها برسند.
کلت؛ اسلحه کمری
ساموئل کلت، سازنده آمریکایی معروف ترین نمونه از تفنگهای سبک و قابل حمل جدید است. او این تفنگ را که بعدها به نام خودش نامگذاری و شناخته شد، در سال 1835 به مرحله ساخت و معرفی رساند. از موقع ساخت کلت، این تفنگ، به دلیل ویژگیهایی که داشت، خیلی زود به سلاح اصلی مافیا و تبهاران دنیا تبدیل شد. ویژگیهای بارز یک کلت که خیلی زود آن را به معروفترین سلاح کمری نبدیل کرد، شامل این موارد هستند:
- احتراق با استفاده از گاز
- صدای شلیک نسبتا کمتر
- ساختار خوش دست
- قابلیت حمل راحت و اختفا
- استفاده از خشاب
- امکان تیراندازی و شلیک پیاپی چند گلوله
رولور اولین نمونه از تفنگ های کمری بود
تفنگ و تپانچه در ایران
اولین کاربرد گسترده تپانچه و تفنگ در ایران را میتوان به عصر قاجاری نسبت داد. این سلاحها برای اولین بار در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار در قشون مورد استفاده قرار گرفت. بنا به شواهدی تاریخی، سربازان قشون ناصری نیز مجهز به اسلحههای گرم یا همان تفنگ بودهاند.
اگر بخواهیم دقیق تر درباره پیشینه کاربرد اسلحه گرم در ایران صحبت کنیم، باید گفت که استفاده از تپانچه پیش از زمان حکومت قاجاریان نیز در ایران وجود داشته است. این سلاح معمولا به عنوان ابزار و اسلحه شکاری برای شاهان مورد استفاده قرار میگرفته است. به عنوان مثال شاهان صفوی از تپانچه برای شکار و تفریح استفاده میکردند.
تحقیق و گردآوری:گروه کارشناسی ایران سکه
تیر 1401
پرسش کاربران