باغ موزه قصر
این بنا همان طور که از نامش پیداست در ابتدا یعنی در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شده بود و به عنوان قصر برای شاهزادگان قاجاری کاربرد داشت.بعد از انقراض سلسله قاجاریه و روی کار آمدن پهلوی اول این بنا به عنوان زندان به کار گرفته شد.از جمله سازندگان این بنا که سرتیپ یاور درگاهی بود و هنگام افتتاح این بنا در سال 1308 در کنار رضاشاه حضور داشت.تنها دو روز بعد از افتتاح بازداشت شده و در همان زندان محبوس شد. این مجموعه از دو ساختمان تقریبا مجزا ساخته شده است. در یک قسمت آن که زورخانه قرار دارد و بخشی از زندانیان قدیم در دوره پهلوی اول نگه داشته می شدند چون از زیر این قسمت یک چشمه آب سرد عبور می کرد. در قدیم الایام برای کسانی که زندانی می شدند این اصطلاح را به کار می بردند: ((رفته آب خنک بخوره)).
بسیاری از رجال مشهور دوره قاجار و پهلوی در این زندان مدتی در حبس بودند. نظیر فرخی یزدی،سید جعفر پیشه وری،عبدالحسین تیمورتاش،قوام السلطنه، علیمردان خان بختیاری، برگ علوی و ...
شما با ورود به این قسمت علاوه بر درهای آهنی و راهروهای باریک و بند های زندانیان سیاسی می توانید موزه مارکوف را مشاهده کنید. این موزه که به صورت غرفه غرفه در آمده است حاوی اشیای آنتیک، دوربین، بند تاریخ با اسناد و یادگاریهای به جا مانده از تاریخ معاصر ایران، دستگاه های قدیمی تلگراف و ضبط صوت، لباس های قجری مرواریدی، سالن شاعر معروف فرخی یزدی، نگارخانه ملک الشعرای بهار، نیایشگاه و تصاویر خاص بر روی دیوار ها، باغ ایرانی، اسناد مربوط به هویت انقلابیون به همراه اعلامیههای انقلابی،ماکت اولین هواپیمای به پرواز درآمده در ایران به همراه تصاویر آن روز پرواز در دوره احمدشاه قاجار، مقدار زیادی روزنامه از دوره پهلوی دوم،آرم ها و نشان ها و پرچم های ایرانی از ادوار مختلف و...
کافه لُقانطه، اولین کافه تهران در دل باغ موزه قصر است که روزگاری میزبان افراد سیاسی برجسته ای نظیر دکتر محمد مصدق بوده است. جلوی درب کافه نمایشگاهی از اتومبیلهای کلاسیک و قدیمی وجود دارد که شناسنامه و داستان های هر ماشین کنار آن نوشته شده است. در داخل کافه شما مجسمه مردی را میبینید که اولین فیلم سینمایی ایران را در این کافه ساخته است.
در قسمت دوم بند زندانیان سیاسی معاصر قرار دارد. این مکان میزبان بسیاری از چهره های سیاسی و انقلابی تاریخ معاصر ایران می باشد. بسیار از زندانیان برخلاف باور رایج که در زندان کمیته مشترک حبس می شدند. بلکه در زندان قصر حبس خود را سپری می کردند. این مکان شامل قسمت های مختلفی نظیر بند های عمومی و انفرادی، اتاق ملاقات زندانیان، حیاط دایروی شکل و وسیع برای هوا خوری، حیاط مربع شکل با دیوار های بلند که عموما بازی والیبال و فوتبال زندانیان در این قسمت انجام می شد.
افرادی که در بند های این زندان به سر بردند عبارت اند از: آیت الله طالقانی، آیت الله هاشمی رفسنجانی،نواب صفوی، بسیاری از رهبران سازمان مجاهدین، بسیاری از اعضا و کادر سازمان چریک های فدایی خلق، اعضای احزاب ملل ایرانی، موتلفه اسلامی،جاما، توده و جبهه ملی و...
یکی از اتفاقات پر سرو صدا در این زندان فرار موفق زندانی به نام اشرف دهقان که عضو سازمان چریک های فدایی خلق به کمک دوستان خارج از زندانش بود.حادثه از این قرار بود که چند تا از رفیقان وی برای دیدار با او به زندان می آیند و بعد از دیدار یک چادر زنانه که یواشکی وارد کرده بودند به اشرف دهقان داده و او آن را بر تن کرده و به عنوان کسی که برای ملاقات آمده است از زندان خارج می شود.
این زندان در حین وقوع انقلاب، توسط انقلابیون مورد حمله قرار گرفت و بخشی از دیوار های آن تخریب شده و تقریبا تمام پاسبانان با دیدن هجوم مردم از صحنه گریختند و تمام زندانیان سیاسی آزاد شدند. بعد از انقلاب این بنا به همان کار خود ادامه داد ولی عموما برای زندانیان غیر سیاسی استفاده می شد.تا اینکه در سال 1383 بنابه دلایلی نظیر نزدیکی به شهر و قرار گرفتن در بافت قدیمی تهران تعطیل و آرام آرام کارهای تشکیل موزه ای برای تاریخ انجام شد تا اینکه در سال 1391 رسما باغ موزه قصر افتتاح گردید.
برای کسانی که به تاریخ معاصر و مبارزاتی ایران علاقه مندند یا خواهان انجام پروژه های سیاسی اجتماعی هستند، این مکان بسیار حاوی نکات و محتوا و جاهای دیدنی و یکی از اسناد برگه هایی از تاریخ ایران است.
اگر مایل باشید می توانید فیلم کوتاهی که توسط صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران راجع به مراحل ساخت و توضیحات تبدیل زندان به موزه تهیه و در تلویزیون پخش شده است اینجا مشاهده نمایید.
آدرس موزه: تهران،اتوبان شهید صیاد شیرازی، خروجی پلیس-شریعتی، میدان پلیس باغ موزه قصر
زمان بازدید:همه روزه به جز ایام تعطیل رسمی شنبه تا چهارشنبه از 8:30 تا 14:30 و پنجشنبهها از 8:30 تا 13:30
تلفن تماس: 02196657401
تحقیق و گردآوری: گروه کارشناسی ایران سکه
بهمن 1401
پرسش کاربران