اسکناس های نمونه تایید نشده رضا شاه

همانطور که می دانیم فرآیند چاپ اسکناس در دنیا مستلزم به یک سری اصول و ضابطه هایی است. اسکناس ها قبل از چاپ توسط طراحان مخصوص، طراحی و سپس به صورت محدود و نموه چاپ می شوند. این اسکناس ها بعد از چاپ در اخل یک پاکت مخصوص به مسئولی حکومتی اعم از رئیس بانک مرکزی،وزیر اقتصاد، رئیس جمهور و... ارسال می گردند. در پشت و روی این اسکناس ها نوشته درشتی به نام نمونه یا specimen دیده می شود.بعضی از این اسکناس ها شماره بانکی نداشته (تمام شماره ها صفر بوده) و بعضی نیز با شماره ردیف 123456 چاپ می شدند. گاها در کادر اسکناس شماره هایی نیز نوشته می شود( که غالبا نشان از شمارگان چاپ اسکناس از نظر تعداد دارد).

بعد از تایید اسکناس توسط مقامات این اسکناس های نمونه علاوه به بانک های مهم در سراسر کشور نیز ارسال می گردند. کارکنان بانک این اسکناس ها را جهت آشنایی بیشتر مردم با نوع جدید اسکناس و کاهش کلاهبرداری و سودجویی افراد از اسم اسکناس های جدید در مکانی که در دید عموم است قرار می دهند. ولی امروزه به دلیل گسترش ارتباطات و خبرگزاری ها دیگر این اقدام به ندرت صورت می گیرد.

دقت کنید که یک اسکناس برای چاپ شدن مراحل مختلفی را پشت سر می گذارد، که یکی از آن ها طراحی توسط خطاطان و هنرمندان و کارشناسان این حوزه می باشد. تعداد زیادی اسکناس های طراحی در دوره رضا شاه وجود دارد که بعضی از آن ها در همان مراحل اولیه رد و مورد تایید قرار نگرفتند. ولی بعضی از آن ها ممکن است حی به چاپ هم رسیده باشند ولی یقینا تایید نشده و مورد بهره برداری و استعمال و چاپ انبوه قرار نگرفتند. دقت در طراحی های این اسکناس ها ما را به گفتمان و فرهنگ حاکم در باور های روشنفکران و رجال سیاسی و ایدئولوژی حاکم در کشور آشنا می کند.

در این مقاله می خواهیم به اسکناس هایی که به صورت نمونه طراحی و چاپ شده ولی مورد تایید قرار نگرفته و از چرخه پولی بدون چاپ انبوه خارج شدند اشاره کنیم. امیدواریم از دیدن این اسکناس ها لذت کافی را ببرید و اگر راجع به دلیل یا دلایل عدم موافقت برای چاپ انبوه توسط مسئولین راجع به هر کدام از اسکناس ها را می دانید، خوشحال می شویم که در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.

توجه: تمام تصاویری را که مشاهده می کنید اسکناس های نمونه ای هستند که مورد تایید واقع نشده و به چاپ انبوه نرسیدند.

همانطور که می دانید اولین سری اسکناس رضا شاه در سال 1311 چاپ شدند. سری بعدی چاپ این اسکناس ها در سال 1314 بود که چند مرتبه این مدل جدید از اسکناس های کلاهدار رضا شاه به تایید نرسیدند و در آخر اسکناس هایی که امروزه با نام کلاه بزرگ می شناسیم تایید و به چاپ انبوه رسیدند.

از اسکناس های سری 1315 رضا شاه، کلاه حذف شد و عکس سر برهنه رضا شاه جایگزین گردید. فقط اسکناس 10 ریال مورد تایید قرار گرفته و به چاپ انبوه رسید، شایان ذکر است که در این اسکناس به دلیل چهره خشن رضا شاه، مورد استقبال سیاستمداران قرار نگرفته و برای سال های بعدی تصویر ویرایش شده ای جایگزین گردید.