موزه کاخ گلستان
یکی از برجسته ترین معماری ها و آثار باسانی و تاریخی ایران که به ثبت یونسکو رسیده است کاخ گلستان می باشد. اولین سنگ بنای این کاخ در دوره شاه عباس صفوی گزارده شد. آغا محمدخان قاجار بعد از نبرد های بی وقفه و شکست لطفعلی خان زند قشون خود را در تهران مستقر کرده و مرکز ایل قاجار را به تهران منتقل کرد. او در این کاخ رسما تاج گذاری کرده و اولین پادشاه دودمان قاجاریه شد. بعد از آغامحمد خان، ناصرالدین شاه دیگر شاهی بود که در این کاخ تاج گذاری کرده و پادشاه ایران شد.
این کاخ علاوه بر یک اقامتگاه سلطنتی بلکه مرکزی برای تعلیم هنرمندان و معماران و زندگی شاهزادگان و پذیرای مهمانان خارجی بود. از این رو به عنوان یکی از مراکز مهم قاجارها به شمار می آمد. در زمان حکومت مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و احمد شاه قاجار هیچ تغییر خاصی در این ارگ سلطنتی اتفاق نیفتاد، اما اهمیت این دوره به دلیل رخدادهای تاریخی مهمی همچون انقلاب مشروطه و تاثیرات آن دو چندان شد. اما در عصر پهلوی اول و پهلوی دوم در کاخ گلستان تغییراتی به وجود آمد.
کاخ گلستان از یک مجموعه که شامل چندین کاخ و تالار سلطنتی در یک باغ میشود تشکیل شده است.در اوایل ساخت این مجموعه با معماری ایرانی آغاز شد و سپس با گسترش مراودات تجاری، سیاسی و فرهنگی با کشورهای اروپایی منجر به تغییر و تحولاتی مبنی بر معماری نئوکلاسیک اروپا شد. به همین دلیل امروزه این کاخ یکی از نمونه های نادر و بارز تلفیق سبک معماری ایرانی و اروپایی است که با اولین مشاهده کاملا مشهود است.
این کاخ یکی از مراکز مهم تاریخی برای ایران شناسان معاصر و علاقه مندان به تاریخ و رخداد های معاصر ایران است.
یکی از بخش های این کاخ مربوط می شود به عمارت بزرگی که در ضلع شمالی شمس العماره وجود دارد به باور برخی از تاریخ پژوهان نام اصلی کاخ گلستان از تالار گلستان همین عمارت گرفته شده است که به تدریج به کل مجموعه اطلاق گردید.
کار ساخت این عمارت از زمان آقا محمدخان تا فتحعلی شاه طول کشید ای قسمت شامل اتاق موزه، صندوقخانه، تالار آینه گلستان و رخت دارخانه سلطنتی است. در دوره ناصرالدین شاه با هدف ساخت موزهای شبیه به کشورهای اروپایی، این عمارت تخریب شد؛ هرچند بعدها استخر بزرگی بهجای آن احداث شد که در اوایل سلطنت پهلوی اول به شکل فضای سبز درآمد این مکان یکی از قدمت دار ترین مکان های کاخ گلستان است که در طول زمان دست خوش تغییرات بسیاری شده است.
یکی از دیگر زیبایی های کاخ، کاشی کاری منحصر به فرد آن است که با نقوش تاریخی ایران زمین نظیر شکار حیوانات و یا رخداد های مهم و صحنه هایی از نبرد مزین شده است. در قسمت هایی از این کاخ از هنر ظریف طلاکوبی نیز استفاده شده است.
یکی از بناهای معروف کاخ گلستان شمس العماره می باشد که با دستور ناصرالدین شاه و الهام گیری از سازه های اروپایی آسمان خراش و بلند ساخته شد.برای اولین بار در تاریخ ایران در ساخت این بنا از آهن استفاده شد که یک نقطه عطفی در تاریخ عمرانی و ساختمان سازی ایران بود.
کاخ گلستان دارای قسمت های مختلفی است که در هر بخش آن قسمتی از تاریخ ایران نهفته است. تالار سلام که به عنوان موزه و زیر نظر ناصرالدین شاه با الهام گیری از معماری و فرهنگ اروپایی ساخته شد. این تالار بعد ها به دلیل تاجگذاری پادشاهان در این مکان به تالار تاجگذاری مشهور شد. بخشی از این تالار به موزه نگارخانه اختصاص دارد و در این قسمت نقاشی های نفیسی از دوره قاجار نگه داری می شود که نمودی از هنر ایرانیان است.
از دیگر تالار های مشهور کاخ گلستان تالار آیینه می باشد که چشم هر بیننده ای را می نوازد. نقاشی معروف کمال الملک از ناصرالدین شاه در تالار آیینه صورت گرفته است. از دیگر تالار های کاخ می توان به تالار عاج و برلیان و الماس و ظروف اشاره کرد که یقینا هر علاقه مند به تاریخ ایران حداقل باید یک بار آن ها را از نزدیک دیده باشد.تالار هایی که یکی پس از دیگری شاهکار هنر ایرانیان را به رخ انسان می کشد و باعث مستی و لذتش می گردد.
جالب است بدانید که کاخ گلستان کتابخانه مخصوصی به نام گلستان نیز دارد که که با همت فتحعلی شاه قاجار با نام کتابخانه شاهنشاهی تاسیس شد. كتابخانه كاخ گلستان مشابه سایر كتابخانههای عمومی نیست و امکان استفاده از آن فقط برای دانشجويان، استادان، نويسندگان و محققان با ارائه معرفینامه امکان پذیر است کتابخانه چاپی نیز در دوران پهلوی دوم آغاز به کار کرد که در ابتدا در طبقه اول کاخ ابیض قرار داشت؛ تا اینکه در سال 1384 به فضایی بالغ بر 93 مترمربع مساحت در ضلع شمال شرقی کاخ منتقل شد. این کتابخانه بیش از 7000 هزار کتاب تاریخی، هنری و چاپ سنگی دارد که از این تعداد، حدود 2500 كتاب تاريخی هستند و از اینرو، كتابخانه اين كاخ را میتوان منبع كتابهای قاجاری دانست.
در بخش كتابهای چاپی، ديوان شمس با 52 سال قدمت، قديمیترين کتاب مجموعه است؛ قديمیترين كتاب از دوره قاجار نیز «طوفان البكاء» نام دارد که فقط 56 نسخه از آن در دنیا وجود دارد و روايتی تصویری از زندگی و داستانهای امامان است. در بخش نسخههای خطی، کتابهایی همچون مرقع گلشن، هزارو یکشب، نسخه شاهنامه بايسنقری و قرآنهای نفيس دوره فتحعلی شاه و پيش از آن، قديمیترين نسخ محسوب میشوند.
شما علاوه بر بازدید می توانید از قسمت های خدماتی و رفاهی این کاخ نیز بهره مند شوید. کاخ گستان مجهز به قسمت چایخانه برای استراحت و نوشیدن دمنوش های طبیعی است.
اگر قصد بازدید از این کاخ را دارید توصیه می کنیم با یکی از آشنایان یا همراه کسی که در حوزه تاریخ کار کرده است به این کاخ بروید چرا که حضور و توضیحات آن ها و دادن اطلاعات گوناگون همراه با تماشای این زیبایی ها لذتی دو چندان خواهد داشت.
آدرس موزه: تهران، خیابان پانزده خرداد، میدان ارگ، موزه کاخ گلستان
زمان بازدید: همه روزه شش ماهه اول سال از ساعت 9:30 الی 18:30 و شش ماهه دوم از ساعت 9 الی 18:30
تلفن تماس:02133956662
وبسایت موزه: www.golestanpalace.ir
تحقیق و گردآوری:گروه کارشناسی ایران سکه
بهمن 1401
پرسش کاربران